Pijler #1: Vrijheid en verantwoordelijkheid

Binnen het Daltononderwijs geloven we dat elk kind uniek is. Het heeft zijn eigen gaven en talenten. En het leert op zijn eigen manier. Daarbij verdient elk kind het om de volle ruimte te krijgen om die gaven en talenten te ontplooien. Dat kan alleen als het kind ook de vrijheid krijgt om op zijn eigen manier te ontwikkelen en te leren.

Als ouder zou je je kind het liefst tegen alles willen beschermen. Logisch, want daarvoor ben je ouder. Toch kan je kind door -letterlijk en figuurlijk- te vallen, juist veel leren.

Bij De Rivieren geloven we daarom in vallen. Vallen is namelijk nodig om te leren opstaan, en te leren van de situatie. Daarom geven we jouw kind bij De Rivieren de vrijheid om eigen keuzes te kunnen maken en eigen wegen te vinden. Hierdoor ontwikkelen ze een actieve leerhouding, en bereiden wij ze voor op de echte maatschappij. Zo betekent vrijheid in het Daltononderwijs bijvoorbeeld dat een leerling de gelegenheid krijgt om zijn taken voor een groot gedeelte zelf te organiseren. De opgegeven leerstof en de eisen die daaraan worden gesteld, de tijdslimiet, de werkafspraken en de schoolregels vormen de grenzen waarbinnen de leerlingen hun vrijheid leren gebruiken.

Vrijheid binnen gebondenheid

Vrijheid betekent niet dat alles zomaar kan en mag. Het afkrijgen van werk is bijvoorbeeld geen vrijblijvendheid. Door leerlingen aan te spreken op hun verantwoordelijkheid en zelfstandigheid leren wij hen om binnen bepaalde grenzen deze vrijheid te hanteren. Dit gaat stap voor stap. Hoe ouder kinderen worden, hoe meer er van ze kan worden verwacht.

Verantwoordelijkheid

Om de leerlingen te leren hun keuzevrijheid goed te benutten, is het een taak van de leerkracht om iedere leerling een structuur te bieden, om vrijheid binnen grenzen te leren hanteren. Leerlingen krijgen de ruimte om te ontdekken en te experimenteren, maar worden tegelijk ook geconfronteerd met de relatie tussen wat ze doen en wat dat oplevert. Dat is voor leerlingen een geleidelijk leerproces, waarin zelfkennis en zelfinschatting een grote rol spelen. Tijdens dit proces leert een leerling dus ook verantwoordelijk te zijn, voor zichzelf, zijn eigen werk en zijn omgeving. Hierbij hoort dat wij de kinderen serieus nemen en dat kinderen weten wat de grenzen zijn waarbinnen zij zich kunnen bewegen.

Weektaak of periodetaak

Bij De Rivieren leren de leerlingen keuzes maken met behulp van de weektaak. De leerling is verantwoordelijk voor het goed afronden van de taken aan het einde van de week. Hoe je het doet en wanneer je het doet, maakt ons niet zoveel uit. Als je maar tot leren komt en uiteraard binnen grenzen. Ook het maken van keuzetaken en huiswerk daarbij doet een beroep op het verantwoordelijkheidsgevoel.

Vertrouwen

Om leerlingen die vrijheid en zelfstandigheid te kunnen geven is het nodig dat de leerkracht de leerling zijn vertrouwen schenkt en ook om vertrouwen vraagt. Vertrouwen wordt daarom wel als de basis van het Daltononderwijs gezien. Zonder vertrouwen zal een leerkracht leerlingen nooit de vrijheid en zelfstandigheid kunnen én durven geven. Over taken die in vrijheid zelfstandig en/of in samenwerking uitgevoerd worden, moeten leerlingen leren verantwoording af te leggen. De leerkracht moet op zijn beurt weer om zo’n verantwoording vragen. Daardoor leren leerlingen eerlijk kijken naar de manier waarop er gewerkt is en naar de resultaten van het werk.

Leerproces

Dat afleggen van verantwoording gaat trouwens niet alleen over gemaakte werk, maar ook over het leerproces zelf. Hoe is er gewerkt? Wat ging er goed, wat minder goed? Daarnaast mogen de leerlingen ook de leerkracht op hun beurt bevragen over zijn beslissingen, of hem om verantwoording vragen.

Trots en zelfvertrouwen

Vrijheid is dus nodig om keuzes te leren maken, en om verantwoordelijkheid te nemen. Tegelijkertijd maakt het hen trots en krijgen ze er zelfvertrouwen van. Op deze manier leren we kinderen verantwoordelijkheid te dragen voor hun leerproces, gedrag, de omgang met elkaar en de omgeving.